Najczęstszymi powodami tego rodzaju zajść jest ich płeć, wiek, niepełnosprawność, rasa, religia, narodowość, przekonania polityczne czy też orientacja seksualna. Jak bronić się przed dyskryminacją w pracy? Podpowiadamy w artykule!
Czym jest dyskryminacja w pracy? Jak się przejawia?
Przede wszystkim — warto zwrócić uwagę, iż różnice pomiędzy nierównym traktowaniem a dyskryminacją zostały zatarte w nowelizacji kodeksu pracy z 7 września 2019 roku. Dyskryminacja w pracy może przybierać formę bezpośrednią oraz pośrednią. Dyskryminacja bezpośrednia powstaje na podstawie wspomnianych wyżej cech, czyli między innymi ze względu na płeć, wiek lub niepełnosprawność. Prawo pracowników do równego traktowania dotyczy wszystkich warunków zatrudnienia — zalicza się do nich również kwestie takie jak awansowanie czy dostęp do szkoleń. Trudniej natomiast zweryfikować dyskryminację pośrednią, gdyż może ona być działaniem pozornie neutralnym i przejawiać się zachowaniem sprzecznym z zasadami niektórych wyznań. Ten rodzaj wykluczenia dotyczy najczęściej określonej grupy pracowników, a nie konkretnej osoby.
Co o dyskryminacji mówi prawo?
Definicję dyskryminacji znaleźć można w art. 11(3) kodeksu pracy. Mówi on, że:
Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy — jest niedopuszczalna.
Warto również zwrócić uwagę na art. 18 (3a) § 1 kodeksu pracy. Według niego pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie:
- nawiązania i rozwiązania stosunku pracy,
- warunków zatrudnienia,
- warunków awansowania oraz
- warunków dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Kiedy dyskryminacja nie zachodzi?
Warto jednak pamiętać, iż nie zawsze nierówne traktowanie pracowników oznacza dyskryminację. Działania podejmowane przez określony czas, zmierzające do wyrównywania szans wszystkich lub znacznej liczby pracowników wyróżnionych z jakiejś uzasadnionej przyczyny, nie będą zachowaniem dyskryminującym, jeżeli jego celem jest realne zmniejszenie na korzyść takich pracowników faktycznych nierówności — zjawisko to określa się mianem dyskryminacji pozytywnej.
Dodatkowo — dyskryminacja nie zachodzi, gdy zmiana wymiaru pracy nie jest związana z przyczynami, które nie dotyczą zatrudnionej osoby. Działaniem pozytywnym będzie również zatrudnienie kandydata, który stanowi mniejszość w miejscu pracy, np. ze względu na płeć czy rasę w przypadku, w którym dwóch kandydatów o podobnych kwalifikacjach będzie ubiegać się o to samo stanowisko. Oczywiście, sprawy związane z równym traktowaniem pracowników nierzadko są skomplikowane. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto zgłosić się po pomoc do profesjonalistów — na przykład do Adwokatów z poznańskiej kancelarii: https://smadwokaci.pl/.
Jak bronić się przed dyskryminacją w pracy?
Osoba, którą zachowania dyskryminujące dotknęły, może walczyć o swoje prawa w sądzie pracy — domagać się odszkodowania lub przywrócenia do pracy, jeśli wskutek dyskryminacji utraciła ona zatrudnienie. Znacznym ułatwieniem dla pracownika jest fakt, iż ciężar dowodu jest przeniesiony na pracodawcę — to on musi udowodnić, że nie dyskryminował pracownika. Dodatkowo osoba dotknięta dyskryminacją może złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy. Jeśli z kolei dyskryminowanemu pracownikowi wyrządzono szkody materialne, może on żądać za nie odszkodowania nie niższego niż minimalne wynagrodzenie.