Ochrona ustawowa baz danych

w tym środkami elektronicznymi, wymagający istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu inwestycyjnego w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji jego zawartości (art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy). Należy tutaj podkreślić, że bazy danych mogą i nadal będą mogły podlegać ochronie na podstawie prawa autorskiego. Muszą wtedy jednak spełniać cechy utworu, czyli zawierać w sobie element oryginalności i indywidualności, co jednak w przypadku baz danych nie zawsze jest możliwe. Przepisy ustawy o ochronie baz danych przewidują w związku z tym, że producentowi bazy przysługuje szczególna ochrona z tytułu poniesionych przez niego istotnych nakładów inwestycyjnych przeznaczonych na jej wytworzenie. Ochrona ta nie wiąże się więc z cechami istotnymi dla prawa autorskiego, ale z wartością komercyjną zbioru informacji. Z drugiej jednak strony, ustawodawca wyłączył spod przepisów ustawy takie bazy danych, które spełniają warunki uznania za utwór, w rozumieniu przepisów prawa autorskiego. Tak więc na gruncie polskiego prawa baza danych może podlegać tylko alternatywnej ochronie: albo jako baza danych w rozumieniu ustawy o ochronie baz danych, albo jako utwór w rozumieniu prawa autorskiego. Takie uregulowanie należy uznać za sprzeczne z postanowieniami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 96/9 z dnia 11 marca 1996 r. o prawnej ochronie baz danych, która przewiduje, że prawo sui generis do bazy danych stosuje się niezależnie od tego, czy określona baza danych podlega ochronie na podstawie prawa autorskiego lub innych praw.

Z ochrony korzystają bazy danych, których:
1) producent jest obywatelem Rzeczypospolitej Polskiej albo ma na jej terytorium swoją siedzibę,
2) producent jest obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub ma miejsce stałego pobytu na terytorium Wspólnoty Europejskiej,
3) producent jest osobą prawną założoną zgodnie z prawem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, posiadającą siedzibę i zakład główny wykonywania działalności na terytorium Wspólnoty Europejskiej; jeżeli producent posiada tylko siedzibę na terytorium Wspólnoty Europejskiej, jego działalność musi być istotnie i trwale związana z gospodarką państwa członkowskiego Unii Europejskiej,
4) ochrona wynika z umów międzynarodowych, na zasadach i w zakresie w nich określonych,
5) producent jest podmiotem niewymienionym w pkt 1-4 i jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 101, poz. 1178, ze zm.).
Zgodnie z treścią art. 6 ustawy, producentowi bazy danych przysługuje wyłączne i zbywalne prawo pobierania danych i wtórnego ich wykorzystania w całości lub w istotnej części, co do jakości lub ilości. Pojęcie „pobieranie” oznacza stałe lub czasowe przejęcie lub przeniesienie całości lub istotnej części bazy danych na inny nośnik, bez względu na sposób lub formę tego przejęcia lub przeniesienia (art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy); chodzi tu zatem o ochronę przed zwielokrotnianiem. Z kolei „wtórne wykorzystanie” to publiczne udostępnienie bazy danych w dowolnej formie (art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy), a więc rozpowszechnianie m.in. przez publicznie dostępne sieci komputerowe, a także wprowadzanie do obrotu.

Wolno będzie korzystać z istotnej, co do jakości lub ilości, części rozpowszechnionej bazy danych:
1) do własnego użytku osobistego, ale tylko z zawartości nieelektronicznej bazy danych,
2) w charakterze ilustracji, w celach dydaktycznych lub badawczych, ze wskazaniem źródła, jeżeli takie korzystanie jest uzasadnione niekomercyjnym celem, dla którego wykorzystano bazę,
3) do celów bezpieczeństwa wewnętrznego, postępowania sądowego lub administracyjnego.
Natomiast nie jest dozwolone powtarzające się i systematyczne pobieranie lub wtórne wykorzystanie sprzeczne z normalnym korzystaniem i powodujące nieusprawiedliwione naruszenie słusznych interesów producenta.

Zgodnie z treścią art. 10 ustawy, czas trwania ochrony bazy danych liczy się od jej sporządzenia przez okres piętnastu lat następujących po roku, w którym baza danych została sporządzona. Jeżeli jednak w tym okresie baza danych została w jakikolwiek sposób udostępniona publicznie, okres jej ochrony wygasa z upływem piętnastu lat następujących po roku, w którym doszło do jej udostępnienia po raz pierwszy. W przypadku jakiejkolwiek istotnej zmiany treści bazy danych, co do jakości lub ilości, w tym jej uzupełnienia, zmiany lub usunięcia jej części, mających znamiona nowego istotnego, co do jakości lub ilości, nakładu, okres jej ochrony liczy się odrębnie.
źródło:justitia.pl