69% kobiet, które nie wykluczają zajścia w ciążę w przyszłości sądzi, że pojawią się zmiany w ich sposobie odżywiania w tym okresie. Najczęściej wskazują na większe spożycie owoców/warzyw (25%), spożywanie żywności ekologicznej (20%).
12% tych, które nie wyklucza ciąży w przyszłości, wskazuje, że zrezygnuje z alkoholu. Spośród kobiet, które były lub są w czasie ciąży, z alkoholu faktycznie zrezygnowało 3%.
Biorąc pod uwagę przekonania na temat prawidłowej diety w czasie ciąży (tzw. fakty i mity), opinią, które istotnie różnicuje kobiety, które były lub są w czasie ciąży od tych, które nie wykluczają ciąży, jest opinia na temat konieczności ograniczania cukru i słodyczy w czasie ciąży. W pierwszej z wymienionych grup to stwierdzenie aprobuje 83%, w drugiej 79%.
Produktami, które są lub były szczególnie chętnie spożywane w czasie ciąży są:
słodycze (10%),
ogórki kiszone (8%),
owoce (8%).
Natomiast kawa jest produktem, który najczęściej wskazywany jest jako produkt, który niechętnie był spożywany w czasie ciąży (7%).
Zdaniem Pani Profesor Małgorzaty Kozłowskiej – Wojciechowskiej, znawcy żywienia człowieka z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego – raport z badania „Polka w ciąży”, którego celem była ocena wiedzy i zachowań żywieniowych kobiet ciężarnych, planujących lub które były w ciąży, pokazuje, że istnieją ogromne niedostatki wiedzy dotyczące sposobu żywienia w tym okresie życia kobiety. Jedynym, zadowalającym wynikiem jest stwierdzenie kobiet, że ich dieta powinna zawierać warzywa (48%) i owoce (46%).
Jednakże oceniając ich zachowania, czyli przełożenie tej wiedzy na praktykę, tylko 17% kobiet starało się jeść ich więcej będąc ciężarną. Jest to zjawisko niepokojące, gdyż są to produkty, które mają bardzo wysokie znaczenie podczas ciąży. Są źródłem witaminy C, karotenoidów, folianów, flawonoidów i błonnika pokarmowego. Dostarczają antyoksydantów, które odgrywają rolę w profilaktyce nadciśnienia tętniczego podczas ciąży, folianów; które są niezbędne w zapewnieniu prawidłowego rozwoju układu nerwowego u dziecka, czy witaminy C, która ułatwia wchłanianie i przyswajanie żelaza.
Zgodnie z obowiązującymi zaleceniami, kobiety ciężarne powinny spożywać w II i III trymestrze ciąży ok. 500g warzyw i 400g owoców dziennie. Na dodatek, muszą wybierać bardzo urozmaicony, a nie jednostronny asortyment tych produktów, gdyż tylko w ten sposób zapewnią dostarczenie własnemu, jak i organizmowi dziecka, wszystkich niezbędnych witamin, składników mineralnych, substancji odżywczych oraz antyoksydantów.
Kolejną, niepokojącą informacją jest stwierdzenie 56% kobiet, które były lub są w ciąży, że nie zmieniły nic w swoim żywieniu w tym okresie. Oznaczać to może, że nie są świadome faktu znaczenia prawidłowo zestawionej diety dla przebiegu ciąży, rozwoju płodu, jak i jej własnego zdrowia. Kobiety deklarujące wprowadzenia zmian w żywieniu w tym czasie (44%) poza zwiększeniem spożycia warzyw i owoców starały się jeść żywność ekologiczną lub tzw. zdrową żywność (7%), ograniczyć słodycze (6%), ale ze spożycia alkoholu, który jest niebezpieczny dla płodu zrezygnowało tylko 3% badanych kobiet w ostatniej lub trwającej ciąży. Bardzo rzadko zwracały uwagę na inne niezbędne produkty, jak ryby, białe mięsa, przetwory mleczne, które są niezbędne w prawidłowej diecie, aby zapewnić właściwą podaż koniecznych składników odżywczych. Kobiety, zarówno w swoich planach zajścia w ciążę lub w czasie jej trwania zwróciły uwagę na znaczenie regularności spożywania posiłków. Jednakże rzeczywistość jest dalece niezadowalające, gdyż wśród ciężarnych tylko 4% dokonało takich zmian w swych zachowaniach, natomiast deklarujących, że jeśli będą w ciąży to będą jadać nie mniej jak 4, regularne posiłki jest 12%. Ma to ogromne znaczenia dla prawidłowego metabolizmu, jak i zużycia dowożonej energii, co pozwala na zapobieganie nadmiernemu przybieraniu na wadze, szczególnie przez kontrolę spożywanych ilości pokarmów. Podsumowując, należy stwierdzić, że kobiety wiedzą więcej, niż pokazują to ich zachowania żywieniowe, co oznacza, że przełożenie wiedzy na praktykę jest bardzo niewystarczające i wymaga szybkiej poprawy.
Pan Profesor Krzysztof Czajkowski, kierownik II Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Szpital Kliniczny im. ks. Anny Mazowieckiej zwraca uwagę, na fakt, że wyniki prezentowanego badania są dowodem na to, co obserwujemy w kraju od kilkunastu lat – pozytywne zmiany zachodzące w świadomości naszego społeczeństwa w sferze codziennego odżywiania, przekładają się również na wizję optymalnego sposobu odżywiania się kobiet w ciąży.
Jednocześnie wskazują, gdzie brakuje wiedzy na temat wpływu poszczególnych składników codziennej diety kobiety na rozwijający się w jej łonie płód.
To, co dla mnie jest interesujące, to fakt, że zdrowe odżywianie i zdrową dietę wymienia jednak tylko 21% badanych - czyli nie dla wszystkich synonimem zdrowej diety jest spożywanie warzyw, owoców, witamin i innych produktów bogatych w witaminy. Kobiety w ciąży, które już stosują zasadę codziennego spożywania warzyw i owoców powinny pamiętać, aby proporcje między surowymi produktami i gotowanymi były rozsądnie zachowane, gdyż w wyniku gotowania wiele cennych składników niestety zanika. Oczywiście pozostanie błonnik, mający wiele plusów w sytuacji zwolnionej pracy jelit w ciąży. Jasne, że wiele kobiet w ciąży cierpi też na zgagę, dlatego gotowane i duszone warzywa i owoce, np. pieczone jabłka, czasami są preferowane, jednak sądzę, że w tym przypadku jest to jak najbardziej uzasadnione. Z powodu zgagi kobiety też często rezygnują z picia kawy i mocnej herbaty – przekonanie o szkodliwości tych napojów wynika, jak się wydaje, właśnie z doświadczenia kolejnych pokoleń kobiet w ciąży, gdyż trudno jest udowodnić wpływ filiżanki kawy na rozwój wewnątrzmaciczny płodu. Niepokojące natomiast wydają się wyniki dotyczące spożywania alkoholu w ciąży. Jeżeli faktycznie z alkoholu w ciąży zrezygnowało zaledwie 3%, choć miało zamiar 12%, to jest to powód do zgłębienia badań nad tym zjawiskiem. Z badania wynika, że zaledwie 10% kobiet uważa, że w ciąży nie powinno się jadać za dwóch, to potrzebę podwójnej ilości kalorii w ciąży uważa za mit już większość, i to przeważająca, kobiet w ciąży. Zasady żywienia kobiet w ciąży i zapotrzebowanie na kalorie zasadniczo się nie zmieniają – jedynie w końcowej fazie ciąży należy zwiększyć dietę o 300 kalorii, to jest jeden dodatkowy mały posiłek. Te kobiety, które mają niedobory masy ciała nie muszą specjalnie się ograniczać, ale tak jak kobiety o prawidłowej masie ciała powinny dbać o równomierny jego przyrost. Szczególną uwagę na sposób odżywiania się muszą zwrócić kobiety o nadmiernej masie ciała. Jak widać regularne posiłki to nie jest to, co jest najmocniejszą stroną Polek (13%), a będąc w ciąży cztery posiłki dziennie jadało lub je zaledwie 4% z nich. Sprzyja to przejadaniu się podczas jednego posiłku. Nadmierna tusza w ciąży może być przyczyną dość poważnych powikłań w ciąży – po pierwsze komplikuje poród, a po drugie, o co jest bardziej groźne – może spowodować nadciśnienie i cukrzycę ciężarnych. Nasz ośrodek jest jednym z największych, w którym prowadzone są pacjentki z tymi powikłaniami i leczone są z sukcesem, jednak są to niepotrzebne komplikacje i nerwy ani dla samej ciężarnej, ani dla jej rodziny, gdyż wiąże się to najczęściej z długotrwałym pobytem w szpitalu i oderwaniem od domu.