Aftowe zapalenie jamy ustnej – przyczyny, diagnostyka, leczenie

Czym są afty w jamie ustnej? Objawy aftowego zapalenia jamy ustnej

Afty, tj. aftowe zapalenie jamy ustnej, są to nadżerki i owrzodzenia błony śluzowej o okrągłym lub owalnym kształcie, pojedyncze lub mnogie, pokryte włóknikowym nalotem, otoczone rąbkiem zapalnym. Lokalizują się na nierogowaciejącej błonie śluzowej warg i policzków, dolnej powierzchni języka, podniebieniu miękkim, łukach podniebiennych oraz dnie jamy ustnej³. Objawy zapalenia błony śluzowej ból i pieczenie, mrowienie czy ogólne złe samopoczucie i osłabienie¹.

Rodzaje aftowego zapalenia błony śluzowej jamy ustnej

Wyróżnia się trzy postaci kliniczne aft³:

• małe afty Mikulicza – wykwit przybiera formę bardzo bolesnej nadżerki o wielkości do 10 mm, która może być pojedyncza lub mnoga. Ustępuje po ok. 7–14 dniach nie pozostawiając blizny;
• duże afty Suttona – najcięższe, ale występujące dużo rzadziej niż małe afty Mikulicza (ok. 10% wszystkich przypadków). Wykwitem jest bolesne owrzodzenie o wielkości 10–20 mm. Zmianom towarzyszy szereg objawów jak stan podgorączkowy, osłabienie czy trudność w mówieniu i połykaniu. Owrzodzenia goją się, pozostawiając blizny;
• afty opryszczkopodobne – rozwijają się równie rzadko co duże afty Suttona i nie są wywołane wirusem opryszczki. Zmiany przybierają wielkość 1–2 mm i może być ich nawet 100. Pojawiają się na błonie śluzowej pokrytej nabłonkiem z cechami rogowacenia (dziąsła i podniebienie twarde).

Aftowe zapalenie jamy ustnej – przyczyny

Nie są znane dokładne przyczyny powstawania aft, uważa się jednak, że zmiany te rozwijają się w wyniku zaburzeń układu immunologicznego. Istnieje wiele czynników sprzyjających ich powstawaniu, należą do nich¹:

• urazy mechaniczne powstałe w wyniku przygryzienia tkanek (np. podczas intensywnego mycia zębów, zabiegów stomatologicznych, noszenie protezy zębowej czy aparatu ortodontycznego),
• obniżoną odporność organizmu,
• infekcję wirusową,
• osłabienie i przemęczenie,
• niedobory witamin i minerałów (m.in. żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego),
• działanie czynników drażniących powodujących drobne ranki (np. twarde pokarmy).

Do nawracającego aftowego zapalenia jamy ustnej natomiast przyczyniać się mogą predyspozycje rodzinne i czynniki genetyczne, przewlekły stres, zaburzenia odporności i zaburzenia hormonalne⁴.

Aftowe zapalenie jamy ustnej – sposoby leczenia i leki

Zmiany w jamie ustnej w postaci nadżerek lub owrzodzeń powodują dolegliwości bólowe, dlatego wskazane jest ich łagodzenie. W przypadku pojawienia się aft zaleca się stosowanie dostępnych bez recepty leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych do stosowania miejscowego, np. żeli, past i maści¹. Zastosować można Sachol na afty – żel o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i odkażającym miejscowo⁶.

Natychmiastową ulgę przy bólu spowodowanym przez zmiany na błonie śluzowej jamy ustnej przynieść może płukanie jamy ustnej przy pomocy specjalnego płynu do płukania jamy ustnej z apteki lub naparu ziołowego, np. z rumianku. Jeśli zaproponowane metody leczenia nie pomogą, warto skonsultować się z lekarzem. Lekarz może zalecić stosowanie mocniejszych leków, a w razie rozpoznania zakażenia bakteryjnego, przepisać antybiotyk. Wskazywać na nie może m.in. powiększenie okolicznych węzłów chłonnych i silny ból gardła⁵.

Sprawdzone domowe sposoby na afty

Leczenie aft można wspomóc naturalnymi sposobami takimi jak¹:

• smarowanie zmian żelem aloesowym,
• robienie płukanek wody z solą kuchenną,
• smarowanie zmian olejkiem z drzewa herbacianego,
• jedzenie pokarmów bogatych w żelazo, kwas foliowy i wit. B12.

Ponadto należy zrezygnować z gorących, słonych, ostrych i kwaśnych pokarmów.

Bibliografia:

1. Kuźnik M., Afty – przyczyny i leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/stomatologia/choroby-i-leczenie-przyzebia/295854,afty-przyczyny-i-leczenie (dostęp: 2022.09.23.)).
2. Tomusiak-Plebanek A., Mikrobiota jamy ustnej w aftach nawracających, Stomatologia po Dyplomie, 2016, 06 (witryna internetowa: https://podyplomie.pl/stomatologia/22436,mikrobiota-jamy-ustnej-w-aftach-nawracajacych (dostęp: 2022.09.23.))
3. Antoniv R., Lipska W., Kęsek B. i in., Afty nawracające – przegląd piśmiennictwa, Nowa Stomatologia, 3, 2014.
4. Durska G., Przyczyny nawracających aft, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2014 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/106807,przyczyny-nawracajacych-aft (dostęp: 2022.09.23.)).
5. Skotnicka B., Angina – objawy, przyczyny, leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/78438,zapalenie-gardla-i-angina (dostęp: 2022.09.23.)).
6. Witryna internetowa: https://sachol.com.pl (dostęp: 2022.09.23.)).

Sachol^® żel stomatologiczny, 10 g, produkt leczniczy
SACHOL żel stomatologiczny to lek przeciwzapalny, przeciwbólowy i miejscowo odkażający do stosowania w jamie ustnej. Żel stosuje się w stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej, zapaleniach dziąseł czy chorobach przyzębia. 

Substancje czynne: choliny salicylan (Cholini salicylas) i cetalkoniowy chlorek (Cetalkonii chloridum). 1g żelu zawiera: 87,1 mg choliny salicylanu (Cholini salicylas) i 0,1 mg cetalkoniowego chlorku (Cetalkonii chloridum).

Postać farmaceutyczna: Żel do stosowania w jamie ustnej i na dziąsła. Przezroczysta, bezbarwna, jednolita masa o zapachu olejku anyżowego.

Wskazania do stosowania: stany zapalne błony śluzowej jamy ustnej a także nadżerki i owrzodzenia jamy ustnej. Żel można stosować w zapaleniu dziąseł czy chorobach przyzębia.

Podmiot odpowiedzialny: Bausch + Lomb Ireland Limited, 3013 Lake Drive Citywest Business Campus, Dublin 24, D24PPT3 , Irlandia.

To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Zwróć uwagę na przeciwwskazania. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.