Co to jest znak towarowy? Istota znaku towarowego
Krótkie przypomnienie czym w ogóle jest znak towarowy. Jest to oznaczenie, pozwalające odróżnić towary lub usługi jednego przedsiębiorcy od podobnych towarów lub usług innego przedsiębiorcy. Widać więc, że dla każdego przedsiębiorcy jest to niezwykle istotny element działalności gospodarczej. To wyróżnienie spośród innych produktów czy usług może stanowić o jego popularności na rynku.
Prawda jest taka, że chętniej sięgamy po towary znane, od zaufanych marek. Musisz wiedzieć jednak, że poza nazwą czy logo istnieją także inne odmiany znaków towarowych, z których często i chętnie korzystają duże i znane firmy.
Zobacz również:
- Jak chronić nazwę firmy? 5 mitów, które zniszczą Ci biznes!
Rodzaje znaków towarowych
Wiesz już, że znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które pozwala odróżnić produkt lub usługę od innych podobnych produktów bądź usług. W praktyce oznacza to, że znakiem może być niemalże wszystko, np. kształt czy kolor produktu. Odmiany znaków towarowych możemy podzielić na dwie grupy – konwencjonalne i niekonwencjonalne.
Konwencjonalne znaki towarowe
Są to najczęściej spotykane typy znaków na rynku. Do tej grupy znaków towarowych należą:
- słowne znaki towarowe (np. Sony, Nike, Adidas)
- graficzne znaki towarowe (np. logo Apple, Mercedes czy Pepsi)
- słowno-graficzne znaki towarowe (np. Google, Coca-Cola)
Słowny znak towarowy, jak sama nazwa wskazuje, zabezpiecza konkretne słowo, bez wskazania na określoną szatę graficzną znaku. Coraz częściej w ten sposób chronione są, poza produktami, także adresy domen internetowych. Graficzne znaki towarowe obejmują sygnet w logo lub niezależne rysunki, a znaki słowno-graficzne łączą oba te elementy (ochronie podlega wygląd znaku).
Według statystyk konwencjonalne znaki towarowe stanowią około 99% wszystkich zgłoszeń.
Przykład:
Konwencjonalne znaki towarowe
Niekonwencjonalne znaki towarowe
Z wymienionymi wcześniej wersjami znaków towarowych spotykasz się najczęściej, ale znaki niekonwencjonalne są dużo bardziej fascynujące. Jak zaznaczyłem wcześniej, nie tylko nazwa i logo mogą być w tej formie chronione. Znaki niekonwencjonalne możemy podzielić na oznaczenia widzialne oraz niewidzialne. Do widzialnych zaliczamy:
- przestrzenne znaki towarowe;
- kolory i zestawienia kolorów;
- pozycyjne znaki towarowe;
- ruchome znaki towarowe;
- gesty, służące jako znak towarowy;
- hologramy;
- multimedialne znaki towarowe;
- deseń, fraktura bądź pattern będące znakiem towarowym.
Natomiast do grupy znaków niewidzialnych należą:
- dźwięki;
- zapachy;
- smaki;
- dotykowe znaki towarowe.
Nowy rodzaj znaków towarowych – znaki widzialne
Dzięki zniesieniu wymogu graficznego przedstawienia znaku towarowego, znaki niekonwencjonalne widzialne mogą niedługo zyskać na popularności. Niestety, nie oznacza to, że po zmianach przepisów znakiem towarowym może być absolutnie wszystko. Istotnym problemem jest tutaj kwestia rejestracji zapachowych i smakowych znaków towarowych. Znak towarowy nadal musi być precyzyjnie i jasno określony, oraz posiadać zdolność odróżniającą.
Przestrzenny znak towarowy
Znak przestrzenny przedstawia trójwymiarowy kształt produktu. Przy tym rodzaju znaków towarowych najważniejszy jest charakterystyczny kształt towaru. Za charakterystyczny wygląd możemy uznać taki, który wyraźnie odbiega od standardów. Najprostszym przykładem może być flakonik perfum.
Chciałbym w tym miejscu się zatrzymać i zwrócić twoją uwagę na negatywne aspekty rejestracji tej odmiany znaków towarowych. Częstą praktyką dużych firm stały się próby zastrzegania kształtów, które można określić jako typowe. Jest to sytuacja bardzo niebezpieczna, dochodzi bowiem do ograniczenia wolnego rynku. Przy udanej rejestracji takiego znaku, firma może niskim kosztem skutecznie zwalczać swoją konkurencję na rynku, stając się monopolistą. Stąd właśnie wynikł wymóg kształtu wyraźnie odbiegającego od standardów.
Przykłady skutecznie zastrzeżonych znaków przestrzennych:
- wygląd kostki Rubika (toczy się proces unieważnienia);
- wygląd cukierka Toffifee;
- wygląd samochodu Smart;
- wygląd czekolady Toblerone;
- wygląd kultowej butelki Coca Cola.
Kolory i zestawienia kolorów
Dalej na liście widzialnych znaków towarowych znajdują się kolory oraz zestawienia kolorów. Tylko czy sam kolor może być znakiem towarowym? Może, ale wyłącznie w przypadku, jeśli nabył on wtórną zdolność odróżniającą. Oznacza to, że musi on kojarzyć się konsumentom z konkretną marką i konkretnymi produktami. Czy to jest możliwe? Zróbmy test. Z jakim producentem czekolady kojarzy Ci się kolor fioletowy? A co kolorem pomarańczowym dla operatora komórkowego? Myślę, że od razu zgadłeś, że chodzi o Milkę i Orange. Obie te marki są tak popularne, że ludzie kojarzą je po samej barwie.
Pozycyjne znaki towarowe
Tutaj mamy do czynienia ze znakiem, który umiejscowiony jest w konkretnym miejscu na produkcie. Tylko wtedy jest on znakiem towarowym jeżeli pozwala odróżnić towar jednej firmy od drugiej. Chyba najbardziej znanym tego typu znakiem towarowym jest czerwona podeszwa w butach Louboutin. Ten rodzaj znaków towarowych wzbudza jednak kontrowersje, z tego powodu, że chroniony jest tylko fragment produktu.
Inne przykłady znaków pozycyjnych:
- trzy maski adidasa;
- źdźbło trawy w butelce żubrówki;
Ruchome znaki towarowe
Mówiąc o ruchomych znakach towarowych mam na myśli animacje pozbawione dźwięku. Dawniej w rejestrach tego typu znaki towarowe przedstawiało się w formie klatek. Dziś możliwe jest przedstawienie całej animacji, co jest znaczącym ułatwieniem jeśli chodzi o zapoznanie się ze wszystkimi elementami znaku.
Przykłady:
- intro HBO wyświetlane przed filmami;
- sławna „cieszynka” Krzysztofa Piątka
Gesty służące jako znak towarowy
Co ciekawe, gesty także w teorii mogą być zarejestrowane jako znak towarowy. Istnieje jednak jeden zasadniczy problem – w jaki sposób gest może odróżnić towar lub usługę? Występuje tutaj podobna sytuacja co z kolorem, mianowicie gest może nabyć wtórną zdolność odróżniającą.
Bardzo prawdopodobne, że znasz ten rodzaj znaku towarowego. Z jaką marką kojarzy ci się ruch stykających się palców wskazującego i środkowego? Czyżby z Twixem?
Znaki towarowe będące hologramami
Kolejna ciekawa odmiana znaku towarowego. Cechą charakterystyczna hologramu jest to, że jego wygląd różni się w zależności od perspektywy. Konieczne jest więc przedstawianie tego typu znaków w sposób jasny i precyzyjny. Obecnie najczęściej robi się to w postaci animacji.
Multimedialne znaki towarowe
Multimedialny znak towarowy łączy w sobie trzy elementy – obraz, ruch oraz dźwięk. Musi on jednak być jednolity, to znaczy musi być na tyle prosty by możliwy był jego pełny odbiór w krótkim momencie. Były próby zastrzegania kilkuminutowych nagrań wideo, ale urzędy zawsze je odrzucały. Swego czasu z jednym znakiem multimedialnym mogłeś się zetknąć. Chodzi o motyw chwytających się dłoni przy włączaniu telefonów marki NOKIA.
Deseń, fraktura, bądź pattern mogą być znakiem towarowym.
Ta wersja znaku towarowego składa się z zestawu regularnie powtarzających się elementów. Również w tym przypadku konieczne jest występowanie elementu odpowiednio wyróżniającego.
Elementy proste i powszechne nie mogą być rejestrowane.
Przykład:
- kratka Louis Vuitton oraz deseń z liter LV
Indywidualna pomoc prawna
Znaki towarowe niewidzialne
To bardzo kontrowersyjny rodzaj znaków towarowych. W teorii nic nie stoi na przeszkodzie aby zastrzec zapachowych czy dźwiękowych. W praktyce jednak problem z uzyskaniem ochrony istnieje – jak przedstawić tego rodzaju znak towarowy w rejestrze? Przecież aby sprawdzić czy sami nie naruszamy prawa powinniśmy móc zapoznać się z takim oznaczeniem. Czy da się to zrobić z zapachem lub smakiem? Na tę chwilę nie.
Dźwiękowe znaki towarowe
Dźwięk jest akurat przykładem najmniej kłopotliwym. Znaki dźwiękowe można przedstawić w rejestrze za pomocą zapisu nut, połączenia nut i tekstu czy również spektrogramu. Co jest jednak ważne w przypadku dźwiękowych znaków towarowych – dźwięk nie może być ani zbyt krótki, ani zbyt długi. Nie mogą być rejestrowane także dźwięki rodzajowe np. miauczenie kota jako oznaczenie karmy dla kota.
Przykład skutecznej rejestracji:
- ryk tarzana
Zapachowe znaki towarowe
Bardziej skomplikowana jest kwestia rejestracji zapachowych znaków towarowych. Sam zapach mógłby być znakiem towarowym, problemem jest przedstawienie takiego znaku w rejestrze. Nie jest technicznie możliwe udostępnienie zapachu na odległość, a opis słowny czy zapis chemiczny zostały przez sądy uznane za niewystarczające.
Mimo wszystko na świecie udało się kilka takich znaków zarejestrować:
- zapach świeżo ściętej trawy do oznaczania piłek tenisowych
- zapach gorzkiego piwa do oznaczania lotek do darta.
Smakowe znaki towarowe
Smaków dotyka podobny problem co zapachów jeśli chodzi o rejestracje jako znak towarowy. W tej sprawie największym dylematem jest czy smak może służyć odróżnianiu towarów i usług. By było to możliwe, konieczna byłaby degustacja przed zakupem, co jest raczej niemożliwe. Do tej pory żaden smakowy znak towarowy nie został zarejestrowany.
Dotykowe znaki towarowe
Najrzadziej występujący rodzaj znaku towarowego. Do tej grupy zalicza się znaki, będące szczególną powierzchnią danego produktu. W teorii, tego typu oznaczenia mogłyby być zarejestrowane z racji posiadania zdolności odróżniającej.
Podsumowanie
Jak widzisz, rodzajów znaków towarowych można wymienić mnóstwo. Co powinieneś zapamiętać to to, że wszystkie odmiany znaków towarowych łączy jedna rzecz – muszą one nadawać się do odróżniania towarów lub usług oraz być jasno i precyzyjnie przedstawione. Warunków tych na chwilę obecną nie spełniają zapach oraz smak. Pamiętaj, że w sprawie rejestracji znaku towarowego zawsze możesz zgłosić się do rzecznika patentowego, który udzieli ci rzetelnej porady oraz zajmie się wszelkimi formalnościami przed Urzędem Patentowym.