Moc dotyku w ciąży i po narodzinach
Nawiązanie pierwszego kontaktu z dzieckiem wskazane jest już od pierwszych chwil, gdy jest ono jeszcze w łonie matki. Za pomocą masażu brzucha i jego dotyku, dziecko staje się pobudzone i odbiera sygnały z zewnątrz, a po pewnym czasie samo wysyła sygnały do matki. Poprzez ruchy i umiejscowienie maluszka, matka uczy się rozpoznawania stanu emocjonalnego dziecka czy jest ono zadowolone czy też niespokojne.
Ten pierwszy kontakt z jeszcze nienarodzoną istotą jest podstawą do rozwoju więzi emocjonalnych oraz pewniejszego postępowania z noworodkiem po jego urodzeniu. Aby dziecko mogło się prawidłowo rozwijać, należy budować więzi, poczucie bliskości i bezpieczeństwa od pierwszych dni jego życia. Receptory dotyku znajdują się prawie na całym ciele człowieka, począwszy od opuszków palców po usta i plecy. Wiele badań naukowych potwierdza fakt, że dzieci noszone na rękach, głaskane, są spokojniejsze i lepiej się rozwijają od tych, u których potrzeba dotyku nie została wystarczająco zaspokojona.
Jak budować więź z dzieckiem poprzez dotyk?
Jednym ze sposobów nawiązania bliskości jest masaż. Stanowi swego rodzaju rytuał budujący więź między dzieckiem, a rodzicami. Dzięki masażowi dziecko uczy się, że dotyk jest formą wyrażania uczucia i znakiem bezpieczeństwa. Dziecko masowane, czule dotykane, jest bardziej pogodne, a kontakt fizyczny kojarzy mu się z miłością.
Kąpiel jest czasem szczególnym zarówno dla dziecka, jak i rodziców. To nie tylko czynność higieniczno-pielęgnacyjna, ale czas na bliskość, budowanie kontaktu. W codziennej bieganinie warto zarezerwować trzy kwadranse, w których nie ma pośpiechu, gonitwy myśli, na kąpiel swojej pociechy.
Kołysanie zwiększa poczucie bezpieczeństwa u dziecka i ma pozytywny wpływ na jego emocjonalny rozwój. Ponadto kołysanie kojarzy się niemowlęciu ze stanem, jaki doznawał w brzuchu mamy, stąd też kołysanie jest czynnością naturalną i uspokajającym.
Wspólna zabawa daje nie tylko wiele przyjemności i radości, pogłębia też więzi między dzieckiem, a rodzicem oraz odgrywa rolę zarówno sferze fizycznej (wspomaga rozwój mięśni i sprawności manualnej), społecznej (uczy określonych zachowań, współpracy, nawiązywania kontaktu z innymi), poznawczej (uczy rozpoznawania i postrzegania kształtów, kolorów , rozmiarów).
Śpiewanie kołysanek ma korzystny wpływ na rozwój połączeń pomiędzy obiema półkulami mózgu. Kojący głos mamy i taty działa zbawiennie na maluszka, pozwala spokojnie zasnąć i przenieść w świat marzeń sennych.
Znaczenie bliskości dla prawidłowego rozwoju
Nawiązanie bliskości jest kluczowe dla prawidłowego rozwoju dziecka. U dziecka, które w pierwszych dniach życia doznaje dużo ciepła, bliskości i dotyku matki, zaobserwować można lepsze samopoczucie oraz w późniejszym okresie lepiej wykształconą umiejętność okazywania uczuć i usamodzielnienia się.
Znaczenie dotyku ma nie tylko podłoże psychologiczne, ale też zdrowotne i terapeutyczne. Szczególnie w trudnych sytuacjach, gdy dziecko jest niespokojne, rozdrażnione, dużo płacze lub jest chore, potrzeba dotyku, bliskości i zapachu matki jest niezwykle silna i należy ją zaspokoić.
W tej sytuacji często sprawdza się bezpośredni kontakt dziecka ze skórą matki, tzw. „kangurowanie”, głaskanie, masaże oraz utulanie. Czynności te dają poczucie bezpieczeństwa, relaksują i wyciszają.
Dotyk sprzyja wydzielaniu substancji chemicznych w mózgu, tj. hormonu wzrostu, co przyspiesza rozwój fizyczny, a także usprawnia funkcjonowanie układu oddechowego, odpornościowego i krążenia. Wiele analiz badań pozwala wnioskować, że brak dotyku niesie ze sobą negatywne i poważne konsekwencje dla zdrowia i rozwoju dziecka. Niemowlęta pomimo zaspokojonych podstawowych potrzeb biologicznych, które są pozbawione kontaktu fizycznego
i okazywanych uczuć, cierpią i rozwijają się nieprawidłowo.
Kontakt fizyczny przy zabawie, ma również dobroczynne działanie, m.in. odpręża, daje wiele przyjemności, powodów do uśmiechu i radości. Zabawy nastawione na relacje z rodzicem i jednoczesny bliski kontakt, wpływają zarówno na rozwój poznawczy jak i kształtowanie osobowości. Dobrym pretekstem do nawiązania bliskości jest dotyk podczas kąpieli, którego nie sposób uniknąć podczas pielęgnacji skóry maluszka.
Zatem ciepły dotyk matki działa dwutorowo, wpływa pozytywnie zarówno na rozwój psychofizyczny niemowlęcia jak i kształtuje społeczne umiejętności oraz rozwój emocjonalny. Jest niczym balsam, który ukoi ból i płacz, uspokoi i pozwoli maluszkowi usnąć, a co najważniejsze świadczy o miłości rodziców.