Otyłość brzuszna – czym jest?
Otyłość brzuszna (centralna, trzewna, wisceralna, typu jabłko) charakteryzuje się nadmiarem tkanki tłuszczowej, który gromadzi się przede wszystkim w okolicy brzucha. Nie jest to tylko tłuszcz znajdujący się pod skórą, ale także otaczający narządy wewnętrzne. W otyłości centralnej występuje stałe powiększenie obwodu brzucha.
Jak rozpoznaje się otyłość brzuszną?
Badaniem, które często w gabinetach lekarskich służy do rozpoznawania nadwagi i otyłości jest BMI (Body Mass Index). Polega ono na przyrównywaniu masy do wzrostu. Nie jest ono szczególnie przydatne do stwierdzania otyłości brzusznej – tu lekarze chętniej korzystają z pomiaru obwodu talii i ze wskaźnika talia-biodra WHR.
Według niektórych wytycznych za otyłość brzuszną można uznać obwód talii większy lub równy 102 cm u mężczyzn i 88 cm u kobiet. [1] Zgodnie z zaleceniami obecnie stosowanymi w Polsce rozpoznanie otyłości brzusznej ma miejsce już przy obwodzie talii większym lub równym 94 cm u mężczyzn i 80 cm u kobiet.
Wskaźnik WHR oblicza się dzieląc obwód talii w centymetrach przez obwód bioder w centymetrach. Otyłość brzuszną rozpoznaje się, gdy WHR u kobiet wynosi ponad 0,85 a u mężczyzn ponad 0,9. [2]
Czy otyłość brzuszna jest niebezpieczna?
W otyłości centralnej tłuszcz gęsto otacza narządy wewnętrzne – jelita, wątrobę, serce. Pogarsza to pracę tych narządów. Dochodzi do problemów z perystaltyką jelit, a w naczyniach doprowadzających krew do ważnych organów ciała powstają zmiany miażdżycowe. Może to mieć dwa skutki. Po pierwsze, na stałe zmniejsza się dopływ krwi do narządów. Po drugie, blaszka miażdżycowa może się oderwać i doprowadzić do całkowitej niedrożności tętnicy.
Otyłość brzuszna może towarzyszyć i nasilać stany takie jak: insulinooporność, cukrzyca typu 2, zaburzenia gospodarki cholesterolowej oraz nadciśnienie tętnicze. Dodatkowo mogą wystąpić bóle kręgosłupa, a u kobiet zaburzenia miesiączkowania.
Wzdęcia – cechy charakterystyczne
Dlaczego wzdęcia są czasem mylone z otyłością brzuszną? W ich przebiegu też czasem dochodzi do zwiększenia obwodu brzucha. Nie jest to jednak spowodowane nadmiarem tkanki tłuszczowej a gazami wypełniającymi jelita. Osoba mająca wzdęcia ma wrażenie, że jej jelita są przepełnione powietrzem. Czuje się pełna i ociężała. Pojawia się częstsze odbijanie, wiatry i nierzadko dyskomfort odczuwany w okolicy jamy brzusznej.
Otyłość brzuszna i wzdęcia – co je łączy?
Przede wszystkim nieodpowiednia dieta i mała aktywność fizyczna. Do otyłości brzusznej i wzdęć przyczynia się dieta uboga w błonnik oraz spożywanie produktów wysoko przetworzonych z nadmiarem tłuszczów nasyconych i węglowodanów – są to głównie gotowe dania z torebek czy z puszki. Takie odżywianie się działa niekorzystnie na metabolizm i zakłóca gospodarkę tłuszczowo-węglowodanową. Problemem jest także spożywanie posiłków w pośpiechu, brak wystarczającej ilości snu oraz przewlekły stres.
Otyłość brzuszna i wzdęcia – jak postępować?
Kluczowa jest zbilansowana dieta i regularna aktywność fizyczna. Zrezygnuj z pokarmów wysoko przetworzonych na rzecz produktów zdrowszych – z dużą zawartością błonnika, witamin, białka oraz zdrowych tłuszczów. Są to np. owoce, warzywa, pieczywo razowe, pełnoziarnisty makaron czy chudy twaróg. Jedz mniejsze posiłki a częściej. Jeśli czujesz zagubienie w tej kwestii, to nie wahaj się poprosić dietetyka o pomoc.
Spróbuj wprowadzić do codziennej rutyny jakąś aktywność fizyczną, która rozrusza Twoje ciało i pobudzi pracę jelit. Może to być pływanie, nordic walking, jazda na rowerze, joga czy ćwiczenia na siłowni.
Jeśli dokuczają Ci wzdęcia, to dodatkowo możesz wypróbować masażu brzucha. Rób to kolistymi ruchami i zgodnie ze wskazówkami zegara. Możesz także pić herbatki ziołowe, np. z kopru włoskiego czy rumianku. O skuteczny lek na wzdęcia zapytaj w aptece. Takie preparaty zawierają symetykon, który ułatwia wchłanianie pęcherzyków gazu przez jelita oraz ich wydalanie przez odbijanie lub wiatry. [3]
Nadmiar tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w okolicy brzucha, może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia, a walka z otyłością brzuszną jest trudna. Dobrze sprawdza się tu zasada: lepiej zapobiegać niż leczyć. Dbaj o swoje ciało poprzez odpowiednią aktywność fizyczną oraz przestrzeganie zasad zdrowiej diety, bo to pomoże Ci czuć się lepiej przez długie lata.
Bibliografia
[1] „Waist circumference as a vital sign in clinical practice: a Consensus Statement from the IAS and ICCR Working Group on Visceral Obesity | Nature Reviews Endocrinology”. Dostęp: 2 październik 2023. [Online]. Dostępne na: https://www.nature.com/articles/s41574-019-0310-7
[2] „Rozpoznawanie otyłości oraz chorób towarzyszących”. Dostęp: 2 październik 2023. [Online]. Dostępne na: http://www.mp.pl/social/article/259333
[3] C. J. Ingold i H. Akhondi, „Simethicone”, w StatPearls, Treasure Island (FL): StatPearls Publishing, 2023. Dostęp: 29 czerwiec 2023. [Online]. Dostępne na: http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK555997/